بسم الله الرحمن الرحيم
مو ضوع :
حجاب و عفاف در اسلام
تهيه كننده :
سكينه حيدريان
نام مدرسه :
دخترانه شهيد ناصر حاجياني
منطقه كاكي
دي ماه 92
فهرست مطالب
عنوان ............................................... صفحه
مقدمه ........................................................................................... 3
واژه عفاف وحجاب ........................................................................... 3
حجاب وزينت وزيبايي دراسلام ............................................................. 4
عفاف يار هميشگي حجاب ................................................................... 4
نظر دومرجع بزرگ مسيحيت، درباره حجاب .............................................. 5
الگوي نمونه حجاب حضرت فاطمه زهرا (س) ........................................... 5
مفهوم و ابعاد حجاب در قرآن............................................................. 6
آیا حجاب مانع همه بزهکاری های اجتماعی است؟ ........................................6
حجاب حق الهی ............................................................................... 7
نقش مربيان در ترويج حجاب و عفاف ..................................................... 7
ارائه ي راهكار ونتيجه گيري ................................................................ 8
منابع ........................................................................................... 9
حجاب وعفاف در اسلام
مقدمه
هويت وشخصيت زن مسلمان با حجاب وعفاف وپوشش اسلامي گره خورده است وخانواده ها ومربيان ومعلمان نقش بسزايي در تعليم وآموزش اين دستور اسلامي از دوران كودكي به دختران مسلمان را بر دوش دارند اگر اين فر ضيه ي الهي به دور از فراط و تفريط و زور و تحكم ،به طور صحيح وبا منطق ودليل بيان شود شيفتگان فراواني را جذب خواهد نمود . اميد است اين نوشته مورد استفاده ي فرزندان مسلمانم قرار بگيرد .
اينكه معلمي كه برمسندتعليم جاي گرفته وبدين مقام والا ناول آمده بايستي شاگردانش رابه اصلاح ظاهر وباطن وتقواوحجاب وعفاف دعوت نمايدوخويشتن راپيش ازهمه مقيد برمراعات تقواورعايت حجاب درهمه زمينه هابنمايد تاشاگردان به اعمال اواقتدا نمايندواز رفتارش سود ببرندپس جادارد به مطالبي درزمينه حجاب وعفاف بپردازيم.
واژه عفاف وحجاب
حجاب هم به معني پوشيدن است وهم به معني پرده حاجب البته بيشتراستعمالش به معني پرده مي باشد. چراكه پرده وسيله اي براي پوشش است. آن پوشش حجاب ناميده مي شودكه از طرق پشت پرده واقع شده صورت گيرد. عفاف به معني خويشتن داري ،يعني جلوي خودت رابگيري وكاري كه نفست از تومي خواهد ومي داني كه نادرست است انجام ندهي. شايدبه نظرت بديهي بيايد امابايد ببيني درعمل چطوري هستي!در عمل است كه تمام آموخته هاي زندگي ات به سراغت مي آيند وبايد تصميم بگيري.
حجاب وزينت وزيبايي دراسلام
ازآنجاكه خداوندانسان رازيبا خلق نموده فطرتازيبا پسنداست وزيبايي هارا دوست مي دارد واز زشتي دوري مي كند،اين اور مخصوصادرجوانان بيشتربه چشم مي خورد چراكه دوران جواني زيباترين فصل عمريك انسان به شمار مي آيد، واسلام هم اين دوره رازيبا مي داند وبه آن اهميت مي دهد وسفاشاتي دارد. ازجمله اين كه يك جوان مسلمان بايد هميشه تميز باشد،لباس هاي پاكيزه بپوشد،واز آلودگي ها دوري نمايد.
درسيره ي رسول خدا (ص) مي خوانيم آن حضرت با آن لباس هاي ساده اش هميشه تميز بود وهميشه بوي خوش از او استشمام مي شد طوري كه اگر رسول خدا(ص)از كوچه اي مي گذشت دقايقي بعداز عبور ايشان آن كوچه،بوي خوش عطري كه ايشان استفاده كرده بودند مي داد،اسلام به انسان توصيه بهداشت ونظافت را مي كند چون اورا داراي ارزش وكرامت مي داند، اما آنچه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه آياهر پوششي ،ياهر زشتي براي انسان ضروريت دارد، اسلام مي گويد:حتي آرايش وزينت هم براي خود حدو مرزي دارد. زينتي داراي ارزش است كه به تجمل پرستي وشهرت تبديل نشود حريم عفاف وعفت رعايت شود،ريا وخود نمايي نباشد، دربرابر چشماني شيطاني نامحرمان نباشد، فرهنگ غربي را وارد فرهنگ اسلامي نكند بلكه همه نظافت ها، زينت ها وشاداب بودن، مظهرزيبايي خدا باشد.
به قول امام باقر (ع) وامام صادق (ع) كه فرمود:
«شيعتي كونوا لنا زينا ولا تكونوا لنا شينا
شيعه ي من ،زينت ما باشيد عيب و زشتي ما نباشيد.»
يعني طوري نپوشيد ونگرديد كه بگويندآيا اين واقعا يك جوان مسلمان است، پس حد و مرز رعايت شود.
عفاف يار هميشگي حجاب
عفاف يار وهمدم هميشگي كلمه«حجاب» است،هرجا حجاب است «عفاف» هم دنبالش مي آيد. اين دو كلمه درمعنا هم خيلي به هم شبيه هستند اما تفاوت هايي هم دارند. حجاب همان پوشش ظاهري است، اماعفاف يعني حجاب دروني، يعني فكرتو هم حجاب داشته باشد وبي در پيكر نباشد. تازه اين دوتا باهم رابطه ي مستقيم دارند. هرچه قدر حجاب ظاهري ات بيشتر باشد يعني عفاف بيشتري داري وهرچه در فكرت بيشتربه حجاب معتقد باشي، درعمل ، يعني حجاب ظاهري هم تاثير آن را مي تواني ببيني. حرفي كه مي زني ، راه كه مي روي ، نگاه كه مي كني هرجا وهر مكان، عفاف همراه توست وتورا راهنمايي مي كند كه حرف هاي مؤدبانه ودرست بزني ، بامتانت راه بروي ، مراقب نگاهت باشي كه به كجاها خيره مي ماند.
عفاف به تو كمك مي كند حجابت رابيشتر دوست داشته باشي. به تومي گويد راهي كه انتخاب كردي درست است وبت اطمينان قدم بردار. وقتي عفاف جزء باورهاي ذهني ات شد، هيچ چيزنمي تواند جلوي حجاب تورابگيرد.
نظر دومرجع بزرگ مسيحيت، درباره حجاب
كلمنت وترتوليان مي گويند:« زن بايد كاملا درحجاب پوشيده باشد ، الاآنكه درخانه باشد ، زيرالباسي كه اورا مي پوشاند مي تواند ازخيره شدن چشم ها به سوي او مانع گردد. زن نبايد صورت خود راعريان ارائه دهد تاديگري رابا نگاه كردن به صورتش وادار به گناه نمايد. براي زن مومن عيسوي در نظر خداوند پسنديده نيست كه به زيور آراسته گردد وحتي زيبايي طبيعي بايد با اختفا وفراموشي آن را از بين برده شود، زيرا براي بينندگان خطرناك است.
الگوي نمونه حجاب حضرت فاطمه زهرا (س)
اي زن به تواز فاطمه اينگونه خطاب است
ارزنده ترين زينت زن حفظ حجاب است
روزي مرد نابينايي باكسب اجازه به مهجر حضرت زهرا آمد. حضرت از او فاصله گرفت وخود را پوشانيد. پيامبر اكرم كه در آنجا حضور داشت ، از حضرت پرسيد:« با اينكه اين مرد نابيناست وتو را نمي بيند، چرا خود را مي پوشاني؟»
حضرت زهرا در پاسخفرمود :« اگراو مرا نمي بيند، من كه او را مي بينم، وانگهي او بورا استشمام مي كند.»
مفهوم و ابعاد حجاب در قرآن
حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است. استعمال این کلمه، بیشتر به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‌دهد که پرده، وسیلهی پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‌شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.
حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمیتوان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم، حجاب میتواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد. یک نوع آن حجاب ذهنی، فکری و روحی است؛ مثلاً اعتقاد به معارف اسلامی، مانند توحید و نبوت، از مصادیق حجاب ذهنی، فکری و روحی صحیح است که میتواند از لغزشها و گناههای روحی و فکری، مثل کفر و شرک جلوگیری نماید.
علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‌کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شدهاند.
آیا حجاب مانع همه بزهکاری های اجتماعی است؟
با توجه به همین نکته، پاسخ این اشکال و شبهه‌ی افرادی که برای ناکارآمد جلوه دادن حجاب و پوشش ظاهری، تخلفات بعضی از زنان با حجاب را بهانه قرار میدهند آشکار میگردد؛ زیرا مشکل این عده از زنان، ضعف در حجاب باطنی و فقدان ایمان و اعتقاد قوی به آثار مثبت حجاب و پوشش ظاهری است و قبلاً گذشت که حجاب اسلامی ابعادی گسترده دارد و یکی از مهم‌ترین و اساسیترین ابعاد آن، حجاب درونی و باطنی و ذهنی است که فرد را در مواجهه با گناه و فساد، از عقاید و ایمان راسخ درونی برخوردار می‌کند؛ و اساساً این حجاب ذهنی و عقیدتی، به منزلهی سنگ بنای دیگر حجابها، از جمله حجاب و پوشش ظاهری است؛ زیرا افکار و عقاید انسان، شکل دهنده‌ی رفتارهای اوست.
البته، همانگونه که حجاب و پوشش ظاهری، لزوماً به معنای برخورداری از همه‌ی مراتب عفاف نیست، عفاف بدون رعایت پوشش ظاهری نیز قابل تصور نیست. نمیتوان زن یا مردی را که عریان یا نیمه عریان در انظار عمومی ظاهر می‌شود عفیف دانست؛ زیرا گفتیم که پوشش ظاهری یکی از علامتها و نشانههای عفاف است، و بین مقدار عفاف و حجاب، رابطه‌ی تأثیر و تأثّر متقابل وجود دارد. بعضی نیز رابطه‌ی عفاف و حجاب را از نوع رابطه‌ی ریشه و میوه دانسته‌اند؛ با این تعبیر که حجاب، میوه‌ی عفاف، و عفاف، ریشه‌ی حجاب است. برخی افراد ممکن است حجاب ظاهری داشته باشند، ولی عفاف و طهارت باطنی را در خویش ایجاد نکرده باشند. این حجاب، تنها پوسته و ظاهری است. از سوی دیگر، افرادی ادعای عفاف کرده و با تعابیری، مثل «من قلب پاک دارم، خدا با قلب‌ها کار دارد»، خود را سرگرم می‌کنند؛ چنین انسانهایی باید در قاموس اندیشه‌ی خود این نکته‌ی اساسی را بنگارند که درون پاک، بیرونی پاک می‌پروراند و هرگز قلب پاک، موجب بارور شدن میوه‌ی ناپاکِ بی‌حجابی نخواهد شد.
حجاب حق الهی
شبهه‌ای که در ذهنیت بعضی افراد هست این است که خیال می‌کنند حجاب برای زن محدودیت و حصاری است که خانواده برای او بوجود آورده و بنابراین حجاب نشانه ضعف و محدودیت زن است. راه حل این شبهه در بینش قرآن کریم این است که زن باید کاملا درک کند که حجاب او تنها مربوط به خود او نیست تا بگوید من از حق خودم صرف نظر کردم همچنین مربوط به مرد هم نیست تا مرد بگوید من راضییم ، و همینطور مربوط به خانواده نیست تا اعضای خانواده رضایت دهند، حجاب زن حق الهی است.
حرمت زن اختصاص به خود زن دارد نه شوهر و نه خانواده ، همه اینها اگر رضایت بدهند قرآن راضی نخواهد بود چون حرمت زن به عنوان حق الله مطرح است و خدای سبحان زن را با سرمایه عاطفه آفرید که معلم رقت باشد و پیام عاطفه بیاورد و اگر جامعه‌ای این درس رقت و عاطفه را ترک نمودند و به دنبال غریزه و شهوت رفتند به همان فسادی مبتلا می‌شود که در غرب ظهور کرده. لذا کسی حق ندارد بگوید من به نداشتن حجاب رضایت دادم.
زن به عنوان امین حق الله از نظر قرآن مطرح است یعنی این مقام و این حرمت و حیثیت را خدای سبحان که حق خود اوست به زن داده و فرموده این حق مرا تو به عنوان امانت حفظ کن آنگاه جامعه به صورتی در می آید که قرآن در آن حاکم است. جامعه‌ای که قرآن در او حاکم است، جامعه عاطفه است و سرش این است که نیمی از جامعه را معلمان عاطفه به عهده دارند و آنها مادران هستند و ما چه بخواهیم، چه نخواهیم، چه بدانیم و چه ندانیم اصول خانواده درس رافت و رقت می‌دهد و رافت و رقت در همه مسائل کارساز است.
نقش مربيان در ترويج حجاب و عفاف
همان طور كه پيامبران بابصيرت وآگاهي مردم رااز انحراف كج روي آگاه مي ساختند، مربيان نيز
بايد با شناختي كه ازكودكان خود دارند درمسئله حجاب وعفاف نيز بايد شناخت صحيح داشته تا بتوانند فرهنگ حجاب وعفاف رادر نهاد آنها آموزش دهد.
اگر والدين ومربيان بين كودكان و نوجوانان رابطه اي توأم بامهر ومحبت برقرار كنند يا،بين خود وكودك يك حوزه ي عاطفي ايجاد خواهند كرد كه به واسطه ي آن آموزه هاي ديني مثل حجاب وغفاف دركودكان به صورت ارزش در مي آيد ودر آنها نهادينه مي شود.
به وجود آوردن احساسات عاطفي واخلاقي،يكي از اصول مهم واصلي است كه بايد بين كودك وپدر ومادر يا بزرگ سال به وجود آيد،زيرا هر كدام به نوبه خود نقش مهمي درسازندگي شخصيت كودك دارند واگر اين اصول برپايه ي درستي درمحيط خانواده استوار نباشد، بدون ترديد ناهنجاري در رفتار واخلاق كودك به وجود مي آيد وبي حجابي رادر ذهن اوتقويت مي كند.
ارائه ي راهكار ونتيجه گيري
1-انجام تحقيقات لازم درمورد بسط حياوعفاف در مدرس به منظور اجزاي برنامه هاي فرهنگي، تربيتي وپرورشي درآن.
2-گنجاندن موضوع عفاف وحجاب از ديدگاه آيات وروايت در همه ي مقاطع تحصيلي.
3-دادن موضوع انشابراي دانش آموزان درمورد حجاب وعفاف
4-اهتمام به مثبت نگري وزيبا انديشي درمورد فرهنگ حجاب وعفاف
5-آموزش احكام شرعي حجاب وعفاف وبرگزاري كلاس هاي دانش افزايي براي والدين وتوجيه آنان.
6-تأكيدبر ضرورت رعايت پوشش والگو هاومدل هاي اسلامي وترويج الگوهاي بايسته وشايسته در پوشش دانش آموزان وكليه ي كادر مدرسه.
7-....
همه ي انسانها بايد توجه داشته باشندكه حجاب وعفاف آنها نشانه ي ايمان ،دينداري، حفظ عزت وشخصيت خود مي باشد. پس بايد قدر آن را دانسته و تحت تأثير افراد بي حجاب وناشايست قرار نگيرند ودر هر شرايط خود را حفظ نمايد. (انشاء الله )
منابع
1-مطهري، مرتضي، 1298- 1358 ، مسئله حجاب ،چاپ شصت و سوم
2-ميرخندان، سيدحميد، 1336، حجاب درفرهنگ اسلامي ، خيابان انقلاب
3-صادق كوهستاني ، عطيه، 1352، حجاب زينت برتر، قم نسيم حيات، 1389، چاپ هشتم
4-خلجي ،حسن، 1350 ،شيوه هاي نهادينه كردن حجاب در فرزندان شما، قم شميم گل نرگس ،1389
5-جعفريان، رسول، 1343، رسائل حجابيه، قم دليل ما، 1380، چاپ سوم
منزلت و جايگاه حراست